SİYAH KUĞUNUN GOOGLE ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yaptığımız her seçimi özgürce gerçekleştirdiğimizi ve hayatımız üzerinde kontrole sahip olduğumuzu düşünürüz. Neden iyi niyetli girişilen kimi teşvikler tutmaz? Seçeneklerin artması nasıl memnuniyetsizlik yaratır! İşte iş hayatımızı etkileyen 9 İş Etkisi ...

Kişisel Gelişimde “Bill Nighty Etkisi”

Başarılı olmanın en garantili yolu “İşe yaramazlık hissi”dir. Kendini işe yaramaz hissetmenin en önemli yararı ise sürekli denemek, çalışmak, hep daha iyi yapabileceğine inanmaktır. İngilizlerin ödüllü aktörü Bill Nighty mükemmeliyetçi yapısıyla her şeyi daha iyi yapabileceğini düşünen ve kendisini acımasızca eleştiren bir yapıya sahip. Ünlü aktör aslında her yaptığı işi daha iyi yapılabilirmiş, hep eksik bir şeyler kalmışmış vs... Aslında bu durum bir paradoks gibi gözükse de bu “haleti ruhiye” onu hep daha iyiye gitmesini sağlamış. Yani özetle, kendi mesleğinde hep iyi olmak isteyen kişiler yapması gereken tek yol, kendini hep zayıf hissetmek ve hep kendi zayıflıklarını aşmak için çalışılmak. 

Olasılıksız Görünenin Etkisi

“Siyah Kuğu” ifadesi bir dizi çok önemli sonuçlar doğurmakla birlikte son derece az rastlanan beklenmedik olayları simgeler. “Olasılıksız Görünenin Etkisi” ile “Siyah Kuğu” deyimi özdeşleştirilmiştir. “Siyah Kuğu” ile olması ihtimal dışı görülen, fakat vuku bulduğunda etkisi çok büyük olan ve bir kez gerçekleştikten sonra, onu daha az rastlantısal kılacak bir açıklama uydurduğumuz olaylar kastedilir. Google ya da 11 Eylül gibi... Nassim Nicholas Taleb, “Siyah Kuğu” kitabında, beklenmeyen ve imkânsız gibi görünen olayların, kitleler üzerinde yarattığı etkiyi inceler. Taleb, çok özetle “Bilmedikleriniz, bildiklerinizden daha önemlidir” der.

Başarı Başarıyı Çeker!

Biyologlar bir canlı organizmanın ekolojisini şöyle tarifler: Ormanlardaki en uzun meşe ağacı en sert palamuttan yetiştiği için en uzun ağaç olmamıştır. Diğer ağaçlar ona ulaşan güneş ışınlarını engellemediği, çevresindeki toprağın derin ve mineral olarak zengin olduğu, henüz fidan aşamasındayken hiçbir kemirgenin onu kemirerek zarar vermediği ve ormandaki oduncunun da onu vakti gelmeden kesmediği için en uzun meşe ağacı olmuştur. Yani daha büyük başarılara imza atacak olanlar, halen başarılı olmuş kişiler arasından çıkar. Yola diğerlerinden biraz daha iyi başlayanlar, diğerlerine ve akranlarına göre her zaman daha iyi konumdadır. Buna Matthew Etkisi (veya "birikmiş üstünlük") sosyolojide "zenginin daha zengin fakirin daha da fakir" olduğu duruma denir.

Zihnimiz, Açılış Rakamına Çapa Atar!

Kaz yavruları yumurtadan çıktıktan sonra karşılaştıkları hareket eden ilk nesneye - o da genellikle anneleri oluyor başka şeyler de olabilir- bağlanıyor. Bu doğal olguya “İmprinting” deniyor. İnsan beyninin donanımı da kaz yavrularınınki gibi. 1970’li yıllarda Tahiti’de çıkan siyah incilerin piyasası yoktu. İtalyan elmas tüccarı James Assael girişimiyle Fifth Avenue’deki mağazanın vitrinine fahiş fiyatlar konularak satışa çıktı ve dergilere tam sayfa ilanlar verildi. Assael değeri belirsiz bir şeyi almış onu şaşılacak derecede seçkin hale getirmişti. Birinin bir şeyi çok istemesini sağlamak istiyorsanız, yapılması gereken şey o şeyin elde edilmesini zorlaştırmaktır.

Yani, yeni bir ürünle karşılaştığımızda gözümüze ilk ilişen ilk fiyatı (çapa) kabul ediyoruz, bir başka deyişle zihnimiz, bu çapanın çevresinden kurtulamıyor.

Seçeneklerin Artması Memnuniyetsizlik Yaratır!

Ünlü filozof Erich Fromm, “Özgürlükten Kaçış” isimli kitabında, modern bir demokraside insanların sadece fırsat eksikliği tarafından değil, aynı zamanda fırsatların baş döndürücü bolluğu tarafından da kuşatıldığını söyler. Seçenekler ne kadar artarsa, seçimimizden memnun olma olasılığımız o denli azalır. Öyle ki, insanlar ne kadar çok seçenekleri olursa seçim kabiliyetlerini o oranda kaybediyor ve sonunda sahip oldukları şeyden o kadar az memnun oluyorlar. Psikologlar Mark Lepper ve Sheena Iyengar, bu teoriyi bir süpermarkette denediler. Kaliteli reçellerle bir deneme standı kurarak insanlara  bir seferinde 6, diğerinde 24 seçenek sundular. Deneyin sonunda, 6 seçenek sunulan kişilerin yüzde 30’u reçel alırken, 24 seçenek sunulan kişilerin sadece yüzde 3’ünün reçel alabildiği görüldü.


Neden Bazı Teşvikler Tutmaz?
Hikaye odur ki, Hindistan’ın sömürgeyle yönetildiği dönemlerde bir İngiliz valisi Delhi’de çok fazla çok fazla kobra olduğunu düşünüyordu. İngiliz askerleri sokan kobralar tarafından sokuluyor ve hayatlarını kaybediyorlardı. Bu  nedenle ölü kobra derisi getirenlere ödül verileceği açıklandı. İlk başta bu teşvik gayet iyi gitti fakat bir süre sonra yeni bir sektörün doğmasına neden oldu: Kobra yetiştiriciliği. Girişimci Hintliler, yılanları üreterek büyütüp sonra da ödülden faydalanmak için öldürüyorlardı. Bu şekilde ölü kobraların sayısında beklenmedik bir artış nedeniyle İngiliz Vali, verilen teşviği ortadan kaldırmaya karar verdi. Zaten ne olduysa da o zaman oldu. Bunun üzerine elinde kobralarla kalakalan kobra yetiştiricisi çiftçiler, besledikleri yılanları doğaya bırakınca eskiye göre çok daha fazla zehirli ve istenmeyen sonuçlar doğurdu.

Emek Verilen Şey Neden Daha 

Değerlidir?

Bir şeyin içine sevgimizi koyduğumuzda onu daha fazla seviyoruz. Ama bu başkaları için geçerli olmayabilir. Bu durum literatüre Ikea Etkisi olarak geçti. 1940’lı yıllarda ABD’de sadece su katılarak hazırlanabilen kekler piyasaya sürüldüğünde -ki ev kadınlarının hayatını kolaylaştıracağı düşünülüyordu- ürün pek çok kadının ilgisini çekmez. Üreticiler bunun nedenini araştırırken Ernest Dichter, onlara ürünün içindeki bazı maddeleri çıkarmalarını ve çıkarılan bu maddeleri tüketicilerin eklemelerini söyler. Sonuç başarılı olur. Tüketiciler artık kek karışımına, yağ, yumurta ve sütü eklerler ve bu durum onları olumlu yönde etkilediği için satışların da patlamasına neden olur. Çünkü tüketici karışıma kendiliğinden bir şeyler eklemiş (mesela sevgi), emek vermiş ve bu durum da kendini iyi hissetmesine neden olduğu için o ürünü daha çok benimsemiştir.

Ne Kadar Çok Görürsek Onu 

Daha Çok Tercih Ederiz!

Ünlü Psikolog Robert Zajonc, bütün kariyerinin büyük bölümünü, rastgele bir uyaranın tekrarıyla insanların sonunda bu uyarana karşı duydukları hafif yakınlık arasındaki bağlantıyı incelemeye adadı. 1968'de yaptığı deneyle "salt maruz kalma etkisi"ni keşfetmiş büyüğümüz özünde, bir şeye ne kadar maruz kalırsanız ona karşı o kadar bağlılık hissedersiniz’ demektedir. Reklamcılık, her ne kadar bu alandaki tablo daha az net olsa da, “Salt maruz kalma etkisi”nin çok önemli bir rol oynadığı başka bir alandır.  

İcatlarımızı Tesadüf Eseri Nasıl Buluruz?

Aslında modern hayatımızı kolaylaştıran birçok buluş; tesadüfler, hatta kazalar sonucunda keşfedildi. Mikro dalga fırın, yangın alarmı, yapay tatlandırıcı, X-ray aracı bunların arasında. Günün sorusu şu: Önemli keşiflerin yapılmasında rol oynayan rastlantıları artırmanın yolları öğrenilebilir mi?  “Serendipity” (tesadüfi keşifler) İngilizce’de tesadüfi bağlantıların gücünü anlatmak üzere bir sözcük olarak kullanılıyor. Bu kelime 1754’te ilk kez yazar Horace Walpole tarafından bir mektupta kullanılmış. Şanşlı tesadüflere bir rota tayin ederek ulaşamazsınız. Başka bir yer için iyi niyetle yola çıkılmalı ve kaderin hoş bir cilvesiyle pusulayı şaşırmalısınız